Katastarsko klasiranje zemljišta predstavlja određivanje katastarske kulture i katastarske klase, određene katastarske parcele ili dela parcele. Teritorijalna jedinica za katastarsko klasiranje zemljišta je katastarski srez, a njega čine više teritorijalno povezanih katastaskih opština koje predstavljaju prostornu i ekonomsku celinu sa sličnim prirodnim ili drugim uslovima poljoprivredne i šumske proizvodnje. Katastarski srez je srazmeran teritoriji jedne ili više političkih opština.
Kada se vrši katastarsko klasiranje zemljišta?
Katastarsko klasiranje zemljišta se vrši u postupku katastarskog, odnosno komasacionog premera, posle izvršenog katastarskog ili komasacionog premera ili u postupku održavanja katastra nepokretnosti.
Ko vrši katastarsko klasiranje zemljišta?
Katastarsko klasiranje zemljišta obavlja geodetska organizacija koja ispunjava uslove za izvođenje radova katastarskog klasiranja, bonitiranja i komasacione procene zemljišta, tj. Republički geodetski zavod – organizaciona jedinica nadležna za katastarsko klasiranje i bonitiranje zemljišta, u skladu sa Zakonom o državnom premeru i katastru.
Osnove katastarskog klasiranja zemljišta
Osnovu katastarskog klasiranja zemljišta koju utvrđuje Republički geodetski zavod i koju čine ugledna zemljišta u katastarskom srezu i okviri klasa za svaku kulturu zemljišta, utvrđuju se radi jedinstvenih kriterijuma za klasiranje zemljišta. Ugledno zemljište se određuje za svaku kulturu i klasu u katastarskoj opštini.
Katastarsko klasiranje se vrši po osnovu prirodnih i ekonomskih uslova proizvodnje, kao i prema utvrđenoj osnovi za katastarsko klasiranje. U prirodne uslove se ubrajaju zemljišna svojstva (red, klasa, tip, podtip, varijetet, forma i podforma), morfološke, fizičke, hemijske, biološke i pedološko-geološke osobine, geološka podloga, klima, reljef, nadmorska visina, nagib terena, ekspozicija, erozioni procesi, hidrogenizacija (vodoležnost i zabarenost), zaslanjivanje, alkalizacija, vodoplavnost i dr. U ekonomske uslove proizvodnje ubrajaju se položaj katastarskog sreza u RS, položaj katastarske opštine u odnosu na centar katastarskog sreza, položaj parcele u okviru katastarske opštine, udaljenost parcele od naselja, mogućnost pristupa parceli, stanje i vrsta puteva u katastarskom srezu ili opštini, udaljenost katastarskog sreza ili opštine od tržišta i saobrćajne veze sa tržištem, kao i blizine prerađivačke, odnosno prehrambene industrije.
Kulture plodnog zemljišta prema pravilniku o katastarskom klasiranju zemljišta su podeljene na devet celina, a to su: njiva, vrt, voćnjak, vinograd, livada, pašnjak, šuma, trstik i močvara i ribnjak, dok se neplodne površine i zemljišta posebne namene ne ubrajaju u nabrojane kulture. Svaka od navedenih kultura sa najboljim prirodnim i ekonomskim uslovima za proizvodnju uvrštavaju u prvu klasu, a na osnovu prve klase kulture sa neposredno slabijim prirodnim i ekonomskim uslovima u nižu klasu, i tako redom do osme klase, koja predstavlja najlošiju klasu zemljišta.
Neplodna zemljišta se razvrstavaju u dve kategorije, tj. prirodna i veštačka neplodna zemljišta. Prirodna neplodna zemljišta su krš, klizište, šljunkovito suva rečna korita, duboke bare, vodopadi, reke, potoci, prirodna jezera, izvori, krš, jaruga, kemanjari i vododerine, dok se u veštački stvorena neplodna zemljišta ubrajaju veštačka jezera, površinski kop rudnika, majdan, pozajmište materijala za pravljenje opeke i dr.
Pored plodnog i neplodnog zemljišta, postoje i zemljišta posebne namene kao što su parkovi, botaničke bašte, arheološka nalazišta, igrališta, deponije, nasipi i brane, zemljišta zavojne upotrebe, građevinske parcele, zemljišta pod zgradom i drugim objktom, kao i zemljišta uz zgradu i drugi objekat.
Kako se odredjuje ugledno sresko i opštinsko zemljište?
Za sresko ugledno zemljište bira se parcela:
- Srednje veličine i prosečne plodnosti u svojoj klasi;
- Parcela koja se nalazi u većem kompleksu parcela ista katastarske kulture i klase;
- Parcela koja celom svojom površinom ima istu plodnost;
- Parcela koja se trajno koristi u istoj katastarskoj kulturi.
Kada se odredi sresko ugledno zemljište, uzimaju se uzorci kako bi se izvršilo ispitivanje prirodnih osobina zemljišta.
Opštinsko ugledno zemljište, predstavlja parcelu koja po svojim prirodnim i ekonomskim uslovima za proizvodnju, uz uobičajen način obrade, najviše odgovara sreskom uglednom zemljištu iste kulture i klase.
Kriterijumi za utvrdjivanje katastarskih klasa
U odnosu na utvrđenu osnovu klasiranja, jednom katastarskom niže označavaju se kulture koje imaju nepovoljnije ekonomske uslove u pogledu udaljenosti parcele od naselja i pristupačnosti u zavisnosti od stanja i vrste puteva. Takođe, klasom niže se klasiraju parcele uz šumu, voćnjak, javni park, površinski kop rudnika, majdan kamena, separaciju šljunka – peska, deponiju smeća, deponiju jalovine, pepelište, parking, fabričko dvorište, autobusku ili železničku stanicu, kao i vinogradi i voćnjaci koji su usamljeni i ataru.
Jednom katastarskom klasom više označavaju se njive koje se navodnjavaju, vrtovi u kojima se nalaze privremeni staklenici ili plastenici sa sistemom za navodnjavanje, vrtovi sa ranim vrstama povrća ili zasađeni cvećem i ukrasnim biljem, voćnjaci i vinogradi sa južnom, jugozapadnom i jugoistočnom ekspozicijom, tj. sa boljim svetlosnim i toplotnim režimom, ako se voćnjak nalazi u gornjim delovima brda, voćnjake u širokim rečnim dolinama, pored reka, voćnjaci zaštićeni od mrazeva i imaju povoljniju ružu vetrova, pašnjaci koji se razoravaju u cilju popravke kvaliteta prirodnih trava, pašnjaci sa boljim stanjem vlage i povoljnijim vremenom paše, šume sa boljim načinom gajenja i boljom vrstom drveća, šume sa boljim prosečnim prirastom drveta, trstici koji imaju bolji kvalitet i gustinu, kao i močvare koje daju veću količinu močvarnog bilja…
Kako se odredjuje kultura i klasa zemljišta?
Katastarske kulture, odnosno način zemljišta se utvrđuju uviđajem na licu mesta prema faktičkom stanju.
Klasa se utvrđuje uviđajem na licu mesta prema tipu i morfološkom sastavu zemljišta, koji se upoređuje sa katastarskom klasom opštinskog uglednog zemljišta. Ako se na ovaj način ne može utvrditi katastarska klasa, iz pedološkog profila parcele i pedološkog profila opštisnkog uglednog zemljišta se uzimaju uzorci i vrši se njihova analiza i upoređivanje, kako bi se utvrdila klasa.
Ako je nemoguće izvršiti uviđaj na licu mesta, katastarska kultura i klasa se određuju prema katastarskoj kulturi i klasi najbliže parcele.
Elaborat katastarskog klasiranja zemljišta sadrži:
- Spisak opštinskih uglednih zemljišta za poljoprivredne kulture;
- Spisak opštinskih uglednih zemljišta za šume;
- Zapisnik o izvršenom katastarskom klasiranju zemljišta u katastarskoj opštini;
- Pregled delimičnih promena kultura;
- Pregled okvirnih katastarskih kultura i klasa;
- Rezultat laboratorijskog ispitivanja zemljišnih uzoraka;
- Registar pedoloških profila i zemljišnih uzoraka;
- Terenske opise pedoloških profila;
- Skice premera sa upisanim datumom katastarskog klasiranja i potpisom.
Ko predaje zahtev za utvrdjivanje promene katastarske kulture i klase?
Zahtev za utvrđivanje promene katastarske kulture i klase podnosi imalac prava na parceli unutrašnjoj jedinice Zavoda na čijoj teritoriji se nalazi parcela. Uz zahtev se navodi koja promena se traži, navodi se izvođač radova i prilažu dokazi o uplatama taksi.